MOTYWACJA DO NAUKI W CZASACH EDUKACJI ZDALNEJ – wyzwanie dla ucznia, nauczyciela i rodzica.

Sytuacja pandemii, w której obecnie się znaleźliśmy trwa już prawie rok i tak na prawdę nie wiadomo jak długo jeszcze potrwa. Wpływa to negatywnie na funkcjonowanie szkolne uczniów w sferze emocjonalno – motywacyjnej. W swojej codziennej pracy w poradni co raz częściej uzyskujemy informacje o pojawiającej się u uczniów apatii, poczuciu zniechęcenia, obniżonym nastroju i zdecydowanie niższej motywacji zadaniowej. Zaobserwować można to przede wszystkim u starszych uczniów oraz uczniów, którzy wcześniej mieli trudności z opanowanie treści edukacyjnych – nauczanie zdalne przyczyniło się do pogłębienia tych trudności. Dzieci i młodzież nie zawsze aktywnie uczestniczą w lekcjach, rzadziej zgłaszają się do odpowiedzi, trudno im zorganizować naukę w sytuacji wymagającej większej samodzielności. Mają problem z utrzymaniem stałego połączenia przez Internet, wysyłaniem prac domowych w ustalonym terminie.

W trakcie nauczania zdalnego, które jest wyjątkową sytuacją potrzebne jest również podejmowanie wyjątkowych działań przez nauczycieli i rodziców w celu wsparcia dzieci i młodzieży w procesie kształcenia. Ważny jest sposób postrzegania tego, co się dzieje z perspektywy deprywacji potrzeb emocjonalnych i społecznych uczniów. Ograniczony kontakt z grupą rówieśniczą, podejmowanie w mniejszym stopniu działań grupowych rozwijających zainteresowania szkolne i pozaszkolne wpływa bezpośrednio na stan emocjonalny i mniejsza aktywność własną. Spłycenie całego zjawiska do określenia „stali się leniwi” jest krzywdzące i świadczy o niezrozumieniu zachodzących w sferze emocjonalno – motywacyjnej procesów ponieważ mamy tu do czynienia nie z „lenistwem” tylko z dysfunkcją systemu motywacji.

Aby osiągnąć sukces, uczeń musi mieć cel, musi chcieć się uczyć. Musi mieć powód, dla którego warto się uczyć. Poziom motywacji zależy od tego, jak wysoko oceniana jest atrakcyjność celu, oraz od subiektywnego oszacowania możliwości jego osiągnięcia. Aby było to możliwe do zrealizowania podczas nauki szkolnej wskazane jest podejmowanie m.in. następujących działań:

• zwiększenie atrakcyjności zajęć przez:

— włączenie uczniów w aktywny proces zdobywania wiedzy i nowych umiejętności, zastosowanie aktywnych metod prowadzenia zajęć,

— samodzielność i swobodę uczniów w poszukiwaniu wiadomości, rozwiązań stawianych przez nimi problemów (możliwość eksperymentowania podczas zajęć, realizowanie projektów edukacyjnych itp.),

— korzystanie z atrakcyjnych pomocy (filmy, płyty multimedialne, prezentacje komputerowe, foliogramy, plakaty).

• budowanie w uczniach przekonania, że sukces jest  w ich zasięgu; można to osiągnąć poprzez takie działania, jak:

— utwierdzanie uczniów w poczuciu własnej wartości, docenianie nawet drobnych sukcesów,

— udzielanie wyczerpujących informacji zwrotnych, w których porażki traktowane będą jako zadania do poprawy, wraz ze wskazówkami do dalszej pracy,

— ocenianie przede wszystkim postępów, nie ostatecznych rezultatów,

— prezentowanie własnej wiary w sukces ucznia.

• zadbanie o równowagę emocjonalną; stres i zbyt silne emocje negatywnie wpływają na proces uczenia się, aby temu zapobiec należy:

— stworzyć dobra relację z uczniami, okazywać im szacunek,

— jasno sprecyzować wymagania stawiane wobec uczniów,

— zadbać o stałe i przewidywalne warunki procesu nauczania,

— okazywać zrozumienie wobec zgłaszanych problemów,

— informować wcześniej o planowanych zmianach.

• powiązanie sukcesu w nauce z istotną dla ucznia gratyfikacją zewnętrzną lub wewnętrzną. Chodzi tu o:

— system nagród i kar wykraczających poza system ocen szkolnych,

— uznanie osiągnięć uczniów na forum klasy lub szkoły, co korzystnie wpływa na pozycję ucznia w grupie i motywuje innych do działania,

— stawianie uczniom (zwłaszcza zdolnym) wyzwań na odpowiednim poziomie, nieco przekraczającym ich możliwości, tak by ich realizacja dawała poczucie satysfakcji i budowała poczucie kompetencji.

Ważnym elementem pracy nad zwiększeniem motywacji do nauki jest stworzenie w szkole lub klasie odpowiedniego systemu nagród i kar .Dla wielu uczniów szkolne oceny nie mają dużego znaczenia. Uczniowie „słabi” są przyzwyczajeni do ocen niedostatecznych. Kolejna jedynka, gdy mają ich już kilkanaście, nie zmienia ich szkolnej sytuacji. Jeśli bardzo się postarają, włożą wiele wysiłku i poświęcą dużo czasu, otrzymają najwyżej ocenę dostateczną, która nie poprawi znacząco średniej ich ocen.

W przypadku, wystąpienia dysfunkcji systemu motywacji u dzieci i młodzieży samo zachęcanie ich do nauki komunikatami typu „zacznij się w końcu uczyć, a nie siedzieć na telefonie”, „popraw oceny”, „jak nie będziesz się uczyć to nie zdasz” nie przyniesie oczekiwanych efektów. Konieczna jest tutaj wzajemna współpraca nauczycieli i rodziców w celu rozwijania wewnętrznej motywacji do nauki.

Więcej o motywowaniu do nauki podczas edukacji zdalnej będziecie mogli Państwo przeczytać w kolejnych częściach cyklu „Motywacja do nauki w czasach edukacji zdalnej – wyzwanie dla ucznia, nauczyciela i rodzica”.

Opracowano na podstawie artykułu „O motywowaniu do nauki” Anny Tulczyńskiej.

pedagog PPP Justyna Szewczyk

psycholog PPP Szymon Kaźmierczak