„MÓW DZIECKU, ŻE JEST DOBRE, ŻE MOŻE, ŻE POTRAFI…….” Janusz Korczak

  W dniach 05-11.10.2020r. obchodzony będzie Europejski Tydzień Świadomości Dysleksji. Celem akcji jest burzenie stereotypów i poszerzanie wiedzy na temat dysleksji.

W bieżącym roku  obchody będą mijały pod hasłem Polskiego Towarzystwa  Dysleksji : ,,Dysleksja inspiruje do (nie)zwykłych działań”.

W ramach naszej akcji odbędą się zajęcia warsztatowe dla nauczycieli klas I – III : ,,Rozpoznawanie ryzyka dysleksji i dyskalkulii.” Zapraszam również do zapoznania się z artykułem pt.:  ,,Dysleksja a emocje dziecka”.

Dysleksja- słowo, które często krąży po szkolnych murach, w głowach rodziców i nauczycieli. Każdy z nas chce by dziecko nie miało problemów, ale gdy takie się pojawiają musimy dziecku pomóc.

Dysleksja wg prof. M. Bogdanowicz jest zaburzeniem, które dotyczy 10–15% polskich dzieci. W literaturze istnieje wiele definicji dysleksji. Stworzenie jednolitej nie jest zadaniem łatwym z uwagi na złożoność i  różnorodność symptomów, objawy nie zawsze występują w jednakowym nasileniu u wszystkich osób  zmieniają się z wiekiem i pod wpływem terapii bądź jej braku.

W polskiej praktyce psychologiczno-pedagogicznej najczęściej przyjmuje się ujęcie zaproponowane przez profesor M. Bogdanowicz, zgodnie z którym: „Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu rozpoznaje się tylko wtedy, gdy można mówić o prawidłowym rozwoju intelektualnym. Trudności nie mogą być spowodowane zaniedbaniem środowiskowym ze strony rodziny czy też dydaktycznym. Do dysleksji rozwojowej nie kwalifikują się też trudności w czytaniu i pisaniu będące  wynikiem złego funkcjonowania narządów zmysłu. Podstawą rozpoznania jest występowanie wybiórczych niepowodzeń w nauce czytania bądź w opanowaniu poprawnej pisowni i poziomu graficznego pisma”.

W ujęciu Bogdanowicz wyróżnia się ponadto węższe kategorie dysleksji rozwojowej: dysleksję, czyli specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu, dysortografię –specyficzne trudności/zaburzenia w komunikowaniu się za pomocą pisma, dotyczące szczególnie opanowania poprawnej pisowni pod względem ortograficznym oraz dysgrafię, czyli specyficzne trudności w opanowaniu kaligraficznego pisma .

Od wielu lat poszukiwano zależności między trudnościami w czytaniu i pisaniu a problemami emocjonalnymi, próbując określić, który z czynników ma charakter pierwotny, a który – wtórny. Dobre emocje, pozytywne myślenie są napędem naszego życia i składnikiem naszego zdrowia.
Czynnikiem zakłócającym działanie i motywację są nie tylko trudności w czytaniu i pisaniu, ale także brak wiary ucznia dyslektycznego we własne możliwości, czyli niska samoocena. W młodszym wieku szkolnym i w   klasach I-III mówimy o ryzyku dysleksji. Nie oznacza to jednak, że zaburzenie  rozwinie się. Wczesna interwencja i systematyczna praca z dzieckiem może zapobiec późniejszym problemom w nauce.  Im wcześniej zauważymy niepokojące symptomy i skonsultujemy je ze specjalistą, tym większe szanse na wczesne wyeliminowanie lub zmniejszenie trudności w nauce. Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się wymagają własnego sposobu uczenia się.  Dyslektycy myślą „obrazami”, ważne jest zatem, aby uwzględniać ten fakt w trakcie nauki. Należy pamiętać, że dysleksja to inny sposób pracy mózgu. Trzeba to zaakceptować i wspierać dziecko w pokonywaniu  barier. Nie krytykować.

Stałe trudności w funkcjonowaniu powodują znaczące obniżenie samooceny, co stanowi najbardziej powszechny problem psychologiczny u dzieci z dysleksją.  W istotny sposób rzutują one na rozwój osobowości dziecka i na jego poczucie godności. Trudności w uczeniu kształtują w dziecku specyficzny rodzaj samoświadomości i specyficzny klimat emocjonalny. Dziecko wyjaśnia sobie w pewien sposób, co oznaczają dla niego własne trudności w nauce, a także jaki klimat emocjonalny wiąże się z nimi. Na ogół jest to niska samoocena, z różnymi stopniami akceptacji lub odrzucenia istnienia trudności w uczeniu . Nie ulega wątpliwości, że w wypadku osób ze specyficznymi trudnościami w nauce,  problemy emocjonalne  mają charakter urazowy, utrzymują się przez wiele lat i często pogłębiają trudności w funkcjonowaniu szkolnym i społecznym. Frustracja często narasta u nich w początkowych latach nauki, gdy rówieśnicy przewyższają ich w sprawnościach tzw. szkolnych.  W rzeczywistości,  zwykle na tym etapie nauki szkolnej starają się bardzo, jednak ich styl nauki jest zupełnie odmienny od reszty dzieci. Rzutuje to negatywnie na ich obraz samych siebie i poziom samoakceptacji. Uważa, że jest „gorsze” od innych, a ponadto utwierdza się w przekonaniu, że nawet usilne starania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Występuje u niego poczucie bezsilności i niekompetencji.

Już około 10 r.ż. u dziecka utrwala się poczucie niższości, które w późniejszych latach niezwykle trudno jest skorygować. W ten sposób istotnie zwiększa się ryzyko zaburzeń wtórnych, objawy najczęściej nie są typowe,  mają raczej charakter „depresji maskowanej” przez nadmierną aktywność i zaburzenia zachowania lub pesymistyczny obraz przyszłości i anhedonia (niemożność cieszenia się i odczuwania satysfakcji).

Podnoszenie motywacji i wiary we własne możliwości pomagają w pokonywaniu przeciwności edukacyjnych syna lub córki.  Istotną sprawą jest pielęgnowanie mocnych stron, wskazywanie zalet poza edukacją, rozwijanie talentów i zainteresowań dziecka.

Odkrycie szczególnej predyspozycji lub talentu (zwykle w okresie adolescencji lub wczesnej młodości) daje możliwość zbudowania programu własnego rozwoju, może poprawić zdolności adaptacyjne i samoocenę, a także radykalnie zmienić życie osoby z dysleksją. Z drugiej strony, niemożność odkrycia szczególnej predyspozycji lub talentu oznacza dalsze zmaganie się z problemami.

Występujące trudności w nauce nie wynikają z braku zaangażowania oraz chęci uczniów. Są to wewnętrzne bariery. Nie należy ich mylić z lenistwem.  Motywacja budowana na pozytywach, czyli na tym, co dziecko zrobiło dobrze ma na celu wzmacnianie kolejne czynności dziecka. Pozytywna motywacja to podstawa pracy z dyslektykiem!  Dyslektycy mają trudność w planowaniu i organizowaniu sobie zajęć. Aby zapobiec dezorientacji i negatywnym emocjom należy pomóc dziecku w zaplanowaniu działań, zorganizowaniu przestrzeni do nauki, przygotowaniu notatek, pomocy i terminarza. Kolorowy kalendarz z zaznaczonymi ważnymi wydarzeniami może ułatwić organizację.

Dysleksja często powoduje istotne zakłócenia w funkcjonowaniu rodziny. Rodzeństwo dziecka z dysleksją jest zazdrosne o to, że rodzice poświęcają mu znacznie więcej czasu i uwagi i rywalizuje z nim. Ogromne znaczenie ma zaangażowanie opiekunów dziecka w procesy kompensacji poznawczej i emocjonalnej istniejących trudności w uczeniu się. Dzieci z takimi problemami charakteryzuje nadwrażliwość na negatywne informacje zwrotne.

Dzieci z trudnościami w nauce już we wczesnym dzieciństwie mogą być świadome zwiastunowych oznak problemów z uczeniem. Mogą czuć się „inne” dużo wcześniej, niż to się zwykle uważa, co może wpływać na kształtowanie ich osobowości i życia emocjonalnego.  Proces diagnozowania trudności w uczeniu się oraz informowania o ustaleniach wynikających z diagnozy ustalają ramy pozytywnej lub negatywnej kompensacji obecnych trudności. Duże znaczenie ma także wielokrotne powtarzanie dziecku wyjaśnień, które wzmacniają jego pozytywne strony oraz pozytywne style radzenia sobie z nimi. Wsparcie opiekunów buduje procesy kompensacji funkcjonalnej i psychologicznej, które trwają aż do wieku dorosłego i stymulują pozytywny osobowy rozwój, a także poprawiają jakość życia osób z dysleksją.

Jeśli zauważasz niepokojące zachowania u swojego dziecka, porozmawiaj z wychowawcą, nauczycielem, specjalistą w szkole. Powiedz o swoich obawach, zapytaj jeśli czegoś nie wiesz lub nie rozumiesz. Udaj się do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej. Zapewniamy profesjonalne wsparcie. 

Praca z uczniem dyslektycznym to duże wyzwanie, odpowiedzialność i przy tym olbrzymia przyjemność i zaszczyt poznawania wspaniałego młodego człowieka. Odkrywania jego możliwości, potencjału i umożliwienie zauważenia jemu samemu mocnych stron, które ma w sobie, swojej wyjątkowości.
Jeśli możemy się przyczynić do wzmocnienia, pozytywnego myślenia, uwierzenia naszego ucznia w siebie samego i w to, że jest w stanie pokonywać trudności – to warto działać, współdziałać i motywować.

 

Opracowanie: pedagog PPP Anna Kich
Opracowane w oparciu o literaturę:
1.J. Mickiewicz: ,,Dysleksja rozwojowa- podstawy diagnozy i terapii”.
2.B.Zakrzewska: ,,Trudności w czytaniu i pisaniu”.
3. Adele Faber, Elaine Mazalish: ,,Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole”.
4. G. Squires, S. Mc. Keown: ,,Pomóż dziecku z  dysleksją”.

5.  B. Sawa: ,,Jeżeli dziecko źle czyta i pisze”.

6.  M. Bogdanowicz: ,,O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu”.

7. B.Zakrzewska: ,,Trudności w czytaniu i pisaniu.”