STANDARDY DIAGNOZOWANIA AFAZJI ROZWOJOWEJ.
Afazja rozwojowa – to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka. Dzieci pomimo prawidłowego słuchu fizycznego i – co najmniej – normy intelektualnej, mają trudności z nabywaniem i rozumieniem mowy. Mowa u tych dzieci nie rozwija się wcale bądź też rozwija się ze znacznym opóźnieniem.
Dzieci z afazją są grupą niejednorodną, tak jak objawy, jakie u nich występują. Głównymi objawami afazji rozwojowej są: brak lub opóźnienie rozwoju mowy, zaburzenia pamięci sekwencyjnej słów i ich znaczeń (zapominanie słów już znanych i używanych), występowanie w powtarzaniu, rozumieniu i nazywaniu substytucji formalnych, znaczeniowych oraz kontaminacji i zaburzeń syntagmatycznych, zaburzenia uwagi, problemy z rozwojem motoryki dużej i ruchami naprzemiennymi (opóźniony rozwój siedzenia, chodzenia i biegania), trudności manualne, nieznaczne objawy neurologiczne, dotyczące automatycznych czynności, za które odpowiada układ pozapiramidowy i/lub niewielka asymetria prawej strony języka, prawego kącika ust, nieznaczne różnice w sprawności prawej ręki i nogi, trudności z naśladowaniem ruchów narządów artykulacyjnych, zabawy na poziomie niższym niż wiek życia, ale z elementami naśladownictwa działań dorosłych, problemy z rozumieniem symbolicznych i schematycznych rysunków, brak wykorzystywania w komunikacji mimiki, sekwencji gestów i ruchów ciała, niechęć do nauki jazdy na rowerze, gry w piłkę.
Afazji rozwojowej mogą towarzyszyć liczne objawy: wzmożona męczliwość, spowolnienie procesów myślowych, zaburzenia orientacji przestrzennej i czasowej, obniżony poziom percepcji słuchowej i wzrokowej, trudności w sferze emocjonalno – społecznej, zaburzenia integracji sensorycznej, trudności w uczeniu się, nadpobudliwość psychoruchowa.
Bardzo istotny przy diagnozowaniu afazji jest opis specyficznych i niespecyficznych objawów tego zaburzenia występujących u danego pacjenta. Postępowanie terapeutyczne i zalecenia są różne dla każdego pacjenta
DIAGNOZOWANIE DZIECI Z AFAZJĄ – POSTĘPOWANIE
Etap 1. Rodzic zgłasza się z dzieckiem, u którego we wczesnym dzieciństwie nastąpiło przerwanie lub zahamowanie rozwoju mowy, mowa nie rozwijała się na poziomie adekwatnym do wieku, dziecko ma duże trudności z wypowiadaniem się, jego mowa jest niezrozumiała, dziecko ma problemy z rozumieniem komunikatów werbalnych, które są do niego kierowane. Starsze dziecko ma duże trudności w uczeniu się, czytaniu, pisaniu.
Dziecko kierowane jest na badanie logopedyczne/neurologopedyczne.
Etap 2. Logopeda / neurologopeda ocenia poziom funkcjonowania dziecka w obszarze mowy, przeprowadza pogłębiony wywiad logopedyczny z rodzicem. Rejestruje zaburzenia językowe dziecka oraz ich stopień.
Etap 3. Afazję należy różnicować z innymi zaburzeniami dlatego dalszą diagnostykę – badanie psychologiczne, pedagogiczne, neurologiczne, badanie słuchu wykonuje specjalista w celu wykluczenia:
- niepełnosprawności intelektualnej
- autyzmu i innych zaburzeń ze spektrum autyzmu
- niedosłuchu
- dyzartrii
- zaniedbania środowiskowego
- prostego opóźnionego rozwoju mowy
Jeżeli badanie u neurologa oraz wynik badania neuroobrazkowego (EEG, TK, MRI) wskazuje na uszkodzenie w obrębie ośrodków odpowiedzialnych za rozwój mowy, wówczas lekarz wystawia dziecku zaświadczenie o afazji, a rodzic jest zobligowany, by złożyć to zaświadczenie wraz z wymaganymi dokumentami do poradni psychologiczno – pedagogicznej w celu uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność ruchową w tym afazją.
Etap 4. Jeżeli wykluczono inne zaburzenia (opisane w etapie 3) i badanie neurologiczne nie wskazuje na diagnozę afazji oraz kiedy objawy występujące u dziecka mogą świadczyć o niedokształceniu mowy o typie afazji wówczas zalecamy dziecku intensywną (zajęcia co najmniej 1 raz w tygodniu ) oraz indywidualną terapię logopedyczną wspartą pracą w domu. Dla takiego dziecka wydawana jest opinia o udzielenie pomocy psychologiczno – pedagogicznej, w której zawarte są wszystkie zalecenia oraz wskazówki dotyczące pracy z dzieckiem/uczniem i dostosowanie wymagań. Osoba prowadząca terapię wyznacza indywidualne cele terapeutyczne w zakresie wszystkich zaburzonych u dziecka funkcji. Po roku intensywnej terapii logopedycznej zalecane jest kontrolne badanie logopedyczne.
Etap 5. Jeśli po roku kontrolne badanie logopedyczne wskazuje, iż mimo intensywnych oddziaływań terapeutycznych pacjent nie poczynił postępów w funkcjonowaniu mowy rodzic otrzymuje informację logopedyczną i / lub psychologiczną, z którą wraz z dzieckiem udaje się do neurologa, aby uzyskać zaświadczenie o afazji. Z zaświadczeniem wraca do poradni i może ubiegać się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność ruchową, w tym afazję.
Małgorzata Sulkowska – neurologopeda
(w opracowaniu wykorzystano tekst: mgr D. Banaś-Czubacka, dr H. Palowska-Jaroń, mgr J. Murzyniec)