LĘKI U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Okres wieku przedszkolnego (między 3 a 7 rokiem życia) jest okresem intensywnych zmian w rozwoju fizycznym, poznawczym a także emocjonalno-społecznym dziecka. U niemal wszystkich dzieci w tym okresie pojawiają się mniej lub bardziej nasilone lęki. Często rodzice są bardzo zaniepokojeni – dotychczas ich otwarte, niczego nie bojące się dziecko zaczyna reagować lękowo w znanych sobie sytuacjach.
Jeśli w rodzinie nie dzieje się nic poważnego (kryzys w związku rodziców, rozwód, śmierć bliskiej osoby…) i jeśli dziecko ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, lęki tego okresu są zupełnie normalne, są nawet swoistą normą rozwojową i przez psychologów nie są traktowane jako zaburzenie.
Ujawniają się w wieku przedszkolnym gdyż jest to etap intensywnego rozwoju wyobraźni i procesów myślenia. Nie bez znaczenia jest również fakt, że lęki w tym okresie są stymulowane przez bajki, lektury, gry komputerowe.
Oto najczęściej pojawiające się lęki u dzieci w wieku przedszkolnym:
Od ok. 2-2,5 roku życia pojawiają się rozmaite lęki, gównie słuchowe: pociągi, ciężarówki, grzmot, spłukiwanie wody w ubikacji. Mogą pojawić się lęki przestrzenne tzn.: obawa przed ruchem lub przesuwaniem przedmiotów, przed nieoczekiwanymi relacjami przestrzennymi (np. gdy ktoś wchodzi do domu innymi drzwiami), lęk wzbudzają zbliżające się duże przedmioty np. ciężarówka.
3 lata : dominują lęki wizualne – starzy pomarszczeni ludzie, maski, klauni, czarownice. Dzieci zaczynają bać się ciemności, włamywaczy, policjantów, lękowo reagują na wieczorne wyjścia rodziców z domu.
4 lata: powracają lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników, nadal lęki przed ciemnością, przed wyjściem mamy z domu, przed dzikimi zwierzętami.
5 lat: okres wyciszenia lęków, lęki bardziej konkretne : przeważają lęki wizualne, szczególnie lęk przed ciemnością, lęk przed przewróceniem się, pogryzieniem przez psa.
6 lat: Duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe: dzwonek do drzwi, odgłosy wydawane przez ptaki, owady, czyjś specyficzny sposób mówienia. Dużo lęków związanych ze światem nadprzyrodzonym: duchy, wiedźmy, lęk, że ktoś chowa się pod łóżkiem. Obawa przed zgubieniem się, przed żywiołami ( ogień, woda, błyskawica). Lęki związane ze śmiercią, z umieraniem, z chorowaniem.
7 lat: Nadal okres wielu lęków, przede wszystkim wizualnych- ciemność, strych, piwnice. Cienie stają się duchami i wiedźmami. Lęk przed wojną, szpiegami, włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach albo pod łóżkiem.
3 lata : dominują lęki wizualne – starzy pomarszczeni ludzie, maski, klauni, czarownice. Dzieci zaczynają bać się ciemności, włamywaczy, policjantów, lękowo reagują na wieczorne wyjścia rodziców z domu.
4 lata: powracają lęki słuchowe, szczególnie odgłosy silników, nadal lęki przed ciemnością, przed wyjściem mamy z domu, przed dzikimi zwierzętami.
5 lat: okres wyciszenia lęków, lęki bardziej konkretne : przeważają lęki wizualne, szczególnie lęk przed ciemnością, lęk przed przewróceniem się, pogryzieniem przez psa.
6 lat: Duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe: dzwonek do drzwi, odgłosy wydawane przez ptaki, owady, czyjś specyficzny sposób mówienia. Dużo lęków związanych ze światem nadprzyrodzonym: duchy, wiedźmy, lęk, że ktoś chowa się pod łóżkiem. Obawa przed zgubieniem się, przed żywiołami ( ogień, woda, błyskawica). Lęki związane ze śmiercią, z umieraniem, z chorowaniem.
7 lat: Nadal okres wielu lęków, przede wszystkim wizualnych- ciemność, strych, piwnice. Cienie stają się duchami i wiedźmami. Lęk przed wojną, szpiegami, włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach albo pod łóżkiem.
Jak pomóc dziecku opanować lęki ?
Przede wszystkim należy je uważnie wysłuchać, nie negować odczuć dziecka. Powiedzieć mu, że strach jest zupełnie normalną reakcję i można go przezwyciężyć. Ważne jest by rodzic nie okazywał przy tym zdenerwowania i był spokojny. W momencie gdy dziecko się boi, można je przytulić, powiedzieć, że inne dzieci w jego wieku maja podobne „strachy”. Można opowiedzieć o własnych lękach z dzieciństwa oraz o tym jak sobie z nimi poradziliście. Dobrym sposobem jest znalezienie dziecku zajęcia, które polubi i w którym będzie miało osiągnięcia np. sport, muzyka.
Pomocne są rozmaite opowiadania oraz gry terapeutyczne. Polecam Państwu sprawdzone pozycje:
„Nocne straszydła” Irene Wineman Marcus, Paul Marcuś
„Joasia i wilk” Ted Lobby
„Lila i bestia z szafy” Joanna Lung
„Bajki terapeutyczne” Maria Molicka
Gra planszowa „Potwory do szafy”
Czasami jednak lęki występujące u dziecka wykraczają poza normę rozwojową- jeśli lęk jest silny, trwa długo, utrudnia dziecku normalne funkcjonowanie i powoduje utratę zainteresowania zabawą, aktywnością, dziecko narzeka na dolegliwości, uskarża się na bóle brzucha, głowy (mimo, że jest zdrowe) – wówczas konieczne jest dokonanie pogłębionej oceny psychologicznej. Zachęcam Państwa do kontaktu ze specjalistami z naszej poradni –wspólnie zastanowimy się, co może być przyczyną takich zaburzeń i jak pomóc dziecku.
Pomocne są rozmaite opowiadania oraz gry terapeutyczne. Polecam Państwu sprawdzone pozycje:
„Nocne straszydła” Irene Wineman Marcus, Paul Marcuś
„Joasia i wilk” Ted Lobby
„Lila i bestia z szafy” Joanna Lung
„Bajki terapeutyczne” Maria Molicka
Gra planszowa „Potwory do szafy”
Czasami jednak lęki występujące u dziecka wykraczają poza normę rozwojową- jeśli lęk jest silny, trwa długo, utrudnia dziecku normalne funkcjonowanie i powoduje utratę zainteresowania zabawą, aktywnością, dziecko narzeka na dolegliwości, uskarża się na bóle brzucha, głowy (mimo, że jest zdrowe) – wówczas konieczne jest dokonanie pogłębionej oceny psychologicznej. Zachęcam Państwa do kontaktu ze specjalistami z naszej poradni –wspólnie zastanowimy się, co może być przyczyną takich zaburzeń i jak pomóc dziecku.
Psycholog Agnieszka Lasecka